Güncel Gündem Manşet Özel haber Poltika

ROMANLAR ZİHNİMİZİ İNŞAA EDEN TUĞLALARDIR

16.04.2025 - Çarşamba 19:56

ÖZLEM OĞUR

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ

Çok duymuşsunuzdur. Roman okumanın boş bir iş olduğunu ve faydasız olduğunu söyleyenler var. Onların inandığı gerçek şu "Kitap doğrudan insana bilgi vermelidir, direkt, net ve ölçülebilir olmalıdır. Dolayısıyla insana bilgi vermeyen kitap da yararsızdır." düşüncesiyle hareket ederler. Fakat buradan anlaşılmayan durum şu ki roman okuyan insanların direkt, net, doğrudan ve ölçülebilir bir fayda beklediğini kim söyledi ki ?Romanın işlevi bu değildir ki? Örneğin bir müzik dinlerken o müzikten bir fayda beklenilmez. Çünkü müziğin faydası müziği dinlediğimiz esnada aldığımız hazdadır. Romanın da zaten bize haz vermesinin sebebi budur. Roman en temelde bir duygu işidir ve o hissettiğiniz adını koyamadığımız duyguları bize bizden daha iyi anlatmasıdır. Güzelliği budur.

Batı'da edebiyat denilince ilk akla gelen romandır. Romanı da içinde ihtiva eden edebiyat ise sanattır. İnsan bir konuda bilgi sahibi olmak için o yönde eğitici bir kitap okur. Ancak eğitici kitaplar adı üstünde eğitmek ve öğretmek içindir. Dünyada hiç bir edebiyat ödülü de bu tür eğitici kitaplara verilmez. Roman edebiyattır, sanattır, duyguyu yansıtmaktır.

Mesela bir Tolstoy'un ve Emile Zola'nın kitabını okuduğumuz da, doğrudan değil ama dolaylı olarak bir çok şey öğrenmiş oluruz. Roman okuyanlar mutlak iyiler ve mutlak kötülere inanmazlar. Suç ve Ceza okumuş herkes bilir ki Raskolnikov'un açısından hayata baktıklarında onun bir katil olduğunu, bunun için belki Raskolnikov'u haberlerde görseler ceza alması için yalvarırlardı. Fakat kitabı okurken ceza almaması için dua ettik. Diğer bir örnek Dostoyevski'nin Yeraltından Notlar kitabını okuduğumuzda onlarca psikoloji kitabında öğrenemediğimiz bir çok şeyi, insanın o karanlık iç dünyasına ait gerçekleri öğreniriz.

Öte yandan roman okumak bizi, yaşadığımız ya da başka yerde yaşanan bir takım olayların dışına çıkartarak daha bütünsel açıdan, daha geniş bir çerçevede o olayı, o ilişkiyi, o durumu değerlendirebilmemizi sağlar. Bu durum düşündüğümüzde gerçekten insana vizyon katan bir şey. Vizyonla beraber durumu, insanları, olayları anlamamızı sağlar. Mesela karmaşık insan ilişkilerini romanlarla daha anlamlı hale getirebiliriz. İnsanların o düşüncelerindeki karmaşıklığı, insan ilişkilerini, verdikleri o tepkiler roman okudukça çok daha anlamlı hale gelebilir.

Roman okuyanlar hakem pozisyonundan, ilahi pozisyona geçer. Bu durum insan olmamızda, insan gibi yaşamımızda çok önemli bir detaydır. Şunu belirtmek isterim ki okunulan her kitap insanı var ederek zihnimizi oluşturan bir tuğla görevi görür. Yani daha yaratıcı daha üretken bir zihin sağlar. Kitaplar bugünkü bizi inşaa eder.